Faalangst en onderpresteren bij hoogbegaafd kind, hoe zit dat?

Als ouder heb je misschien een slim kind met goede punten, maar heb je het gevoel dat hij of zij  niet genoeg moeite doet.  Of misschien heb je altijd geloofd dat je kind intelligent is, maar nu hij/zij op de middelbare school zit, vallen de punten tegen en wordt er zelfs gesuggereerd om van studierichting te veranderen. 

Veel ouders zijn  op zoek naar hulpmiddeltjes  voor hun hoogbegaafde kind waar veel meer in zit dan eruit komt! Maak jij je zorgen over de tegenvallende prestaties of voel je dat je kind ongelukkig is op school? Wellicht zijn onze tips in deze blog over onderpresteren dan interessant voor jou.

We horen bijna dagelijks hoe beladen de term " hoogbegaafd " kan zijn. Mensen mailen ons aarzelend om te zeggen dat hun kind hoogbegaafd is én toch slechte punten haalt. Wie zou dat geloven? Maar het is juist hoe intelligenter iemand is, hoe groter de kans dat het kind uiteindelijk zal  onderpresteren.  Het is onopvallend en vaak een sluipend proces. 

Wat is de oorzaak van onderpresteren?

Een  hoge intelligentie  en  leergierigheid  leidt bij sommige hoogbegaafde kinderen tot ondermaats presteren. Ze stellen meer vragen dan hun leeftijdsgenoten, maar worstelen met de druk om aan hoge verwachtingen te voldoen, wat leidt tot perfectionisme. Wanneer ze geconfronteerd worden met mislukkingen, worden ze bang om fouten te maken, wat resulteert in onderpresteren.  

Hoe weet je nu of jouw kind onder zijn niveau presteert?

Eenvoudig gezegd heeft een kind dat onder presteert het potentieel om goed te presteren op basis van zijn capaciteiten en intelligentie, maar laat het niet zien in zijn schoolresultaten. Dat betekent niet dat onderpresteren gelijk is aan slechte schoolresultaten.

Sommige kinderen halen goede cijfers, die overeenstemmen met het klasgemiddelde, omdat de leerstof gemakkelijk is. Dat wordt beschouwd als  relatief onderpresteren . Het betekent dat ze niet hun volledige potentieel laten zien. Zij krijgen het moeilijk als ze later moeten werken voor hun goede resultaten en ze niet weten hoe ze eraan moeten beginnen.

Kenmerken van een onderpresteerder

De school speelt een belangrijke rol. Elke school is afgestemd op de gemiddeld begaafde leerling. Hierdoor zal een hoogbegaafd persoon zich sneller vervelen omdat het een hoger cognitief vermogen heeft dan zijn klasgenoten. Je hebt verschillende soorten onderpresteerders, bijvoorbeeld kinderen die afwezig zijn of opstandige kinderen die hun mening laten horen. Er zijn geen duidelijke  symptomen , maar je kunt ervan uitgaan dat de gemiddelde onderpresteerder te herkennen is in één of meer punten.

• Een slimme kleuter, maar nu scoort het slecht op school. De resultaten zijn van het laagste niveau.
• Een slimme kleuter, maar nu scoort het net goed genoeg.
• Faalangstig of onzeker. 'Ik ben toch dom!'
• Vraagt veel bevestiging.
• Stelt het werk uit.
• Gemakzuchtig.
• Gebrek aan doorzettingsvermogen.
• Valt buiten de groep.
• Neiging tot afzonderen.
• Alles is saai of stom.
• Stress.

Is onderpresteren een probleem?

Als je kind moeite heeft met het verrichten van inspanningen, kan dat een teken van faalangst zijn. Het kan zijn dat ze helemaal stoppen met proberen en geen doorzettingsvermogen hebben. Plotselinge veranderingen of verlies van motivatie kunnen ook wijzen op een probleem. Lichamelijke symptomen zoals buikpijn voor toetsen of  emotionele uitbarstingen  als dingen niet goed gaan, zijn ook tekenen om op te letten. Hoewel onderpresteren niet ideaal is voor de ontwikkeling, kan  leren omgaan met mislukkingen leiden tot toekomstig succes .

Bekijk de video van de Universiteit van Vlaanderen hier ➤ Ben je soms zo lui omdat je te slim bent? (youtube.com)

Hoe help je een kind wat faalangst heeft? 

Gepaste begeleiding

Een goede leeromgeving moet voldoen aan genoeg uitdagingen voor jouw kind. Als jouw kind in een  leeromgeving zit die niet passend  is, ligt  onderpresteren  voor de hand. Juiste begeleiding en gepast materiaal zijn belangrijk. Je kind moet zich veilig en vertrouwd voelen op school. Heel veel kinderen gaan, door een slechte leeromgeving, net  onderpresteren  en worden niet opgemerkt. Dat is erg jammer! 

Professionele hulp

Het komt vaak voor dat hoogbegaafde kinderen last hebben van  faalangst , wat hun prestaties én ontwikkeling in de weg kan staan. Daarom is het belangrijk dat ze leren hoe ze deze faalangst kunnen overwinnen. Als een kind aanhoudende angst ervaart die het dagelijks leven verstoort of de positieve gemoedstoestand belemmert, kan het nodig zijn om  professionele hulp  te zoeken.

Schakel op tijd de huisarts, school of kinderpsycholoog in. Zorg ervoor dat je kind leert  HOE het moet leren  of zoek deskundige begeleiding. Als een kind weet  HOE  het moet leren, vinden ze het vaak zelf makkelijker.

Zelf onderpresteerders aanpakken

Niets zo frustrerend om toe te moeten kijken hoe je kind worstelt op school , terwijl je weet dat je kind slim genoeg is. Toch hoor je telkens weer dat je kind niet de prestaties laat zien die ze van hem  verwachten. Wat kun je doen als ouder om je kind weer te  motiveren ? 

• Merk je dat je kind thuis alles weet van biologie of fantastisch kan tekenen? Bespreek het met de leerkracht en probeer  het aanbod te verrijken met kunst, wetenschap of natuur .
• Geef je kind regelmatig een welgemeend complimentjes en leer je kind complimentjes te accepteren.
• Iedereen maakt weleens een fout: wees mild voor jezelf en leer je kind mild te zijn voor zichzelf.
• Van vragen word je wijzer: stimuleer je kind tot het stellen van vragen en neem de tijd om ze te beantwoorden.
• Zorg voor rust en structuur.
• Er is ook onderzoek dat aantoont dat mindfullness , perfectionisme en faalangst kan verminderen.

Soms is er externe begeleiding nodig in de vorm van psychologische hulp of huiswerkbegeleiding. 

Welke Bach bloesem heb je nodig bij faalangst?

We maken gepersonaliseerde Bach Bloesem Mixen om het zelfvertrouwen van kinderen te ondersteunen en hun angst om fouten te maken te verminderen. Elk kind heeft een uniek oorzaak voor hun faalangst, dus maken we de mix speciaal op maat, afgestemd op wat er nodig is  voor jouw kind .

Bachbloesems zijn 100% natuurlijk en veilig in gebruik voor kinderen van alle leeftijden.

• Zelfvertrouwen.
• Motivatie.
• Veerkracht.
• Doorzettingsvermogen.

Aanbevolen literatuur

• "Uitdagend of verrijkend onderwijs?" van Sonja Morbé.
• "Misdiagnoses bij hoogbegaafdheid." van James Webb.
• "Meer dan intelligent. De vele gezichten van hoogbegaafdheid bij jongeren en volwassenen." van Tessa Kieboom
• Onderzoek over de invloed van mindfulness op perfectionisme bij hoogbegaafde kinderen: Reducing Levels of Perfectionism in Gifted and Talented Youth Through a Mindfulness Intervention - Sophia Olton-Weber, Robyn Hess, Jennifer A. Ritchotte, 2020 (sagepub.com)